اتوپارت پرس: مدیرعامل ساپکو اعلام کرد: «این شرکت برنامههای جامعی برای افزایش عمق خودکفایی قطعات و مجموعهها درزمینه طراحی و مهندسی، فرآیند تولید و مواد اولیه دارد.»
حسین نجاری حداکثر بهره برداری از منابع موجود، تعمیق و توسعه خودکفایی را از جمله اقدامات ویژه ساپکو در مقابله با تحریمها عنوان کرد و گفت: «بازنگری در استانداردها و سیاستهای کیفی و اصلاح روشها، سیستمها و فرآیندها از دیگر رویکردهای ساپکو در این زمینه است.»
وی همچنین اظهار کرد: «میزان ساخت داخل قطعات در بخشهای مختلف تولید اعم از فرآیند تولید، قالب و ابزار، مواد اولیه و قطعات استاندارد و زیرمجموعهها متفاوت است که در اغلب موارد به بیش از 80 درصد میرسد.»
نجاری تاکید کرد: «برای افزایش عمق ساخت داخل برنامههایی از جمله هماهنگی با سازندگان جهت داخلیسازی قطعات زیرمجموعه خرید خارج، تعمیق ساخت داخل و استفاده از توان تولیدکنندگان مواد اولیه فلزی و پلیمری جهت جایگزینی مواد داخلی با مواد خارجی در تولید قطعات و همچنین بومیسازی قالب و ابزارهای مورد نیاز جهت تولید قطعات خودرو را در دستور کار قرار داده ایم.»
مدیرعامل ساپکو خودکفایی قطعات خرید خارجی، کاهش ارزبری قطعات و مجموعه های خودکفا شده، ازطریق افزایش عمق ساخت داخل خودکفایی مواد اولیه و قالب ها با منشاء خارجی و ایجاد واریانت های جدید برای استفاده از ظرفیت سازندگان موجود را از جمله اقدامات انجام شده ساپکو برای جبران کاهش تیراژ تولید دانست.
وی درباره اقدامات ساپکو برای بومیسازی تولید قطعات با تکنولوژیهای بالا گفت: «دستهبندی قطعات و مجموعههای خودرو به پنج بخش اصلی خودرو (مگاماژول) براساس طراحی وتکنولوژی ساخت و تولید صورت پذیرفته است. کلیه گلوگاهها و مشکلات تولید و تامین قطعات اعم از فرآیند تولید، تکنولوژی ساخت، مواد اولیه و ... شناسایی شده و برای تعمیق داخلی سازی مجموعه مگاماژولها و زیر سیستمهای آنها برنامه ریزی شده است.»
اتوپارت پرس: رییس اتحادیه تعمیرکاران خودرو اعلام کرد: «از آنجا که کیفیت قطعات و لوازم یدکی بر کیفیت کار تعمیرکاران تاثیرگذار است متاسفانه واردات قطعات بیکیفیت و غیراصل کیفیت کار تعمیرکاران را زیر سوال برده است.»
علیرضا نیکآیین حادثه اتوبوس دانشجویان را ناشی از نقص فنی دانست و گفت: «به دلیل قیمت بالای قطعه و تعمیرات، صاحبان خودرو با فواصل زمانی بالا به تعمیرگاهها مراجعه میکنند که باعث رخ داد حوادث ناگوار برای مردم میشود.»
وی با اشاره به اینکه به دلیل کمبود قطعات با اصالت، تعمیرکاران مجبور به استفاده از قطعات نامرغوب هستند، اظهار کرد: «عمدتا عمر این قطعات بسیار پایین بوده و منجر به مراجعه مکرر صاحبان خودرو به تعمیرگاهها شده و مشکلاتی را برای تعمیرکاران و صاحبان خودروها به وجود آورده است که در راستای حل این مشکل باید مدیران گمرکات کشور با تسریع در ترخیص اقلام دپو شده در گمرک این مشکل را مرتفع سازند.»
به گفته نیکآیین، با وجود آنکه برخی از تعمیرکاران با شیوههای نوین آشنا شدهاند و با تجهیزات جدید اقدام به عیبیابی و تعمیر خودرو میکنند اما عمدتا با ابزارهای ساده و با روشهای کاملا سنتی به صورت آزمون و خطا پاسخگوی مراجعین هستند.
وی در ادامه با بیان اینکه در حال حاضر منکر وجود تجهیزات پیشرفته عیبیابی نمیشویم، افزود: «اما به دلیل عدم همکاریهای لازم تعداد این تجهیزات بسیار اندک است. لذا باید با اتخاذ تصمیمات اساسی، ابزارهای پیشرفته را به صورت اقساط و با مبالغی قابل قبول در اختیار تعمیرکاران قرار دهیم تا تعمیرات خودرو، استاندارد انجام شود.»
علیرضا نیک آئین در ادامه تاکید کرد: «آموزشهای لازم در خصوص تعمیر خودروهای ژاپنی و کرهای که سهم بالایی در بازار خودروهای وارداتی دارند صورت گرفته اما در هر صورت نیاز به مدرسین با ابزار مورد نیاز آموزش وجود دارد که به دلیل هزینه بالای آن و عدم تخصیص بودجه به اتحادیه، دعوت از مدرسین به سختی صورت خواهد پذیرفت.»
وی با اشاره به نزدیک شدن به عید نوروز گفت: «با توجه به آنکه به ایام پایانی سال نزدیک میشویم و مردم خود را برای استقبال از بهار و خریدهای نوروز و سفرهای ایام تعطیلات آماده میکنند، قطعا میزان مراجعه به تعمیرگاهها به منظور اورهال خودروها بیشتر خواهد شد لذا از مدیران تقاضا داریم با ترخیص هرچه سریعتر قطعات دپو شده در گمرک علاوه بر شکست قیمتها کیفیت کار تعمیرکاران را افزایش دهند.»
وی در پایان خاطرنشان کرد: «با وجود آنکه واردات قطعات تحت نظر اتحادیهها و با نظارت موسسه استاندارد صورت میپذیرد اما گاها شاهد ورود قطعات بیکیفیت به بازار هستیم که توانستهاند از این فیلترها عبور کنند که یکی از معضلات تعمیرکاران است و بر کیفیت کار آنان تاثیر گذاشته است.»
اتوپارت پرس: بازار فروش قطعات یدکی خودرو مدتی است مانند بازارهای دیگرحال و روز خوبی ندارد. تا به امروز هیچ خبر و اتفاق مثبت سیاسی و اقتصادی از جمله ریزش قیمت دلار با شیب نسبتا تند هم نتوانست آرامش را به این آشفته بازار برگرداند و قیمت ها را تعدیل کند.
دلایل این موضوع را با حضور در بازار فروش قطعات یدکی خودر و گفتگو با مردم و فروشندگان برسی کردیم. جهش ناگهانی دلار، گران شدن قیمت انواع خودرو، ماندن قطعههای وارداتی در انبارهای گمرک و کمبود اجناس و مواد اولیه خارجی، کاهش تولید و توزیع قطعههای ساخت داخل و سرانجام انبار و دپو شدن بخشی از کالاهای موجود در بازار با هدف گرانتر شدن یا ترس از آینده نا مشخص بازار ، دلایل اصلی و عمده گرانی لوازم یدکی خودرو در این روزها است. اما تمام این موارد از یک چیز حکایت دارد که آنهم نبود نظارت کافی بر بازار توزیع و فروش قطعات و همچنین اتخاذ سیاستهای غلط در بخش تولید و واردات است.
نظارت بر بازار وجود ندارد
مشتریها و فروشندگان قطعات یدکی خودرو از نبود نظارت کافی در این بازار گلایه دارند. عمده گلایههای مردم، نبود قیمت مشخص برای اجناس است. یکی از مشتریها به خبرنگار «اتوپارت پرس»، میگوید: «برای خرید چند قطعه که به بازارهای معروف فروش قطعات یدکی تهران از جمله چراغ برق، خیابان قزوین و خیابان ملت آمدم و هر جا یک قیمت به من دادند. اصلا قیمت مشخصی برای اجناس وجود ندارد و هر کس لوازم یدکی را هر قیمتی که میتواند به مردم میفروشد. هر کدام هم یک دلیل و بهانه برای گران فروشی دارند. یکی میگوید خودش هم گران خریده و یکی هم مدعی است که جنس فابریک میدهد و بقیه کارشان تقلبی است. خلاصه از وضع بازار مشخص است که هیچ نظارتی بر آن وجود ندارد.»
پای صحبت فروشندگان هم که مینشینیم آنها توپ را به زمین تولیدکنندگان و توزیعکنندگان اصلی میاندازند و معتقدند در اصل نظارتی بر کار آنها وجود نداردکه اوضاع بازار خراب شده: « مشکل اصلی بازار نبود نظارت بر فعالیت تولیدکنندگان وتوزیعکنندگان اصلی است. چند برند وارداتی هم در انحصار افراد خاصی است و قیمت را آنها مشخص میکنند و ماهم ناچار به خرید هستیم. نهادهای نظارتی برای افزایش جنس در بازار و پایین آمدن قیمتها کاری انجام نمیدهند. ما فروشندگان که کارهای نیستیم و جنسی که خریداری کردهایم را با سود مشخص و منطقی میفروشیم. تعیین کننده نرخ و بازارساز تولید کنندگان و توزیعکنندگان هستند.»
همان بهتر که دولت دخالت نمیکند
بسیاری از فعالان بازار قطعات یدکی خودرو از نبود نظارت گلایه دارند. البته کسانی هم هستند که میگویند اگر دولت بخواهد در این بخش هم دخالت کند، اوضاع بدتر از این خواهد شد. یکی از فروشندگان که مخالف دخالت دولت و نهادهای نظارتی در بازار قطعات یدکی خودرو است میگوید: « همان بهتر که دولت در بازار دخالتی نداشته باشد. تجربه نشان داده هر وقت دولتیها در بازار دست میبرند، وضع بدتر میشود. اتفاقا بخش زیادی از این آشفتگی بازار نتیجه دخالتها و سیاستهای اشتباه دولت در بحث واردات کالا و نرخگذاری دلار است. نتیجه دخالتها این شد که دلار تا بالای 19هزار تومان رسید و امروز در بازار قطعه خارجی پیدا نمیشود یا اگر باشد چند برابر قبل قیمت دارد. اگر دولت بتواند دلار را به آرامش و ثبات برساند و سیاستهای وارداتی و قیمتگذاری اش را اصلاح کند، اوضاع بازار قطعات یدکی خودرو هم خوب میشود. شک نکنید اگر دولت بخواهد مستقیم و بیبرنامه به این بازار ورود کند، قیمت اجناس و کمبود اجناس چند برابر خواهد شد.این موضوع را تجربه ثابت کرده است.»
اتوپارت پرس: سخنگوی اتحادیه لوازم یدکی خودرو و ماشین آلات تهران اعلام کرد: «کاهش نرخ ارز، از طرفی کاهش 10 تا 15 درصدی قیمت لوازم یدکی خودرو را به همراه داشته و از طرف دیگر به دلیل عدم تثبیت نرخ ارز و قیمتها، رکود افزایش پیدا کرده است.»
مهدی کاظمی با اشاره به افزایش رکود و بلاتکلیفی در بازار، گفت: «زیرا تجار نگران تغییر قیمتها هستند و نمیتوانند در خصوص خرید و فروش تصمیمگیری کنند. در واقع بلاتکلیفی به رکود دامن میزند، بنابراین با ثبات نرخ ارز و رفع بلاتکلیفی، رکود نیز برطرف میشود.»
وی همچنین اظهار کرد: «اگر نرخ ارز به مدت یک سال مشخص و ثابت باشد تاثیر بسزایی در بازار، قیمتها و میزان فروش خواهد داشت و رکود، به مرور برطرف میشود.»
کاظمی درخصوص کمبود لوازم یدکی در بازار گفت: «کمبود به گونهای که عدهای توصیف میکنند نیست. در واقع با کمبود در قطعات خودروهایی مواجه هستیم که در چند سال اخیر به بازار ایران وارد شدهاند. مثلا بعضی از قطعات خودرو داستر مثل کمپرسور کولر آن، کمیاب یا نایاب است و مصرفکنندگان در صورت نیاز قادر به دستیابی به این قطعات نیستند.»
سخنگوی اتحادیه لوازم یدکی خودرو و ماشین آلات تهران تاکید کرد: «بنابراین در مورد بسیاری از خودروهای خارجی -مخصوصا خودروهای شاسی بلند- که در چند سال اخیر وارد بازار شده و هنوز تعدادشان در کشور زیاد نشده که تولیدکنندگان داخلی اقدام به تولید قطعات نمایند، مشکل تامین قطعات وجود دارد.»
کاظمی تصریح کرد: «با ارائه نمونه قطعه به تولیدکننده داخلی و سفارش به تعداد زیاد، تولیدکننده داخلی قطعه مورد نظر را تولید خواهد کرد اما سفارش به تعداد اندک برای تولیدکننده به صرفه نیست و به ناچار باید اقدام به واردات داشته باشیم.»
وی با بیان اینکه ما درخصوص قطعات خودروهایی که در ایران تولید میشود نگرانی زیادی نداریم، خاطرنشان کرد: «زیرا قطعات این خودروها از راه تولید داخل یا واردات به هر حال در دسترس مصرفکننده قرار خواهد گرفت. نگرانی ما در مورد خودروهایی است که در دو سه سال اخیر وارد بازار ایران شده است.»
به گفته کاظمی، در گذشته، گاهی مصرفکنندگان به دلیل نبود قطعه در بازار به اتحادیه مراجعه کردهاند و اتحادیه برای یافت قطعه تلاش کرده است. از طرفی به ما اطلاع داده شده که این قطعات در گمرک موجود است و ما در این موارد گله هایی داشتهایم.
وی افزود: «در چند هفته گذشته، گمرک برای اولین بار با اتحادیه تماس گرفت و از ما خواست که اگر مشکلی درخصوص ترخیص کالا وجود دارد، اسناد و مدارک مربوطه را به گمرک ارائه داده تا مشکل حل شود.»
وی تصریح کرد: «مشکل چند نفر از همکاران در مراجعه ای که اخیرا به گمرک داشته اند رفع شده است. اگر این مشارکت بین اتحادیه، گمرک و سازمان استاندارد و وزارت صمت ادامه یابد، در صنف لوازم یدکی، نگرانی مردم را برطرف خواهیم کرد.»
وی تاکید کرد: «اگر وزارت صمت همراهی و همکاری بیشتری با وارد کنندگان و تجار داشته باشد و گمرک نیز به تبعیت از وزارت صمت در حوزه ترخیص، برخی از ایرادات و مشکلات دست و پا گیر را تقلیل دهد، همکاران ما این آمادگی را دارند که به سرعت قطعاتی را که در کشور تولید نمی شوند وارد نموده و نگرانی و نیاز مصرف کنندگان برطرف شود.»
اتوپارت پرس: افزایش دو تا چهار برابری قیمت قطعات یدکی خودرو، مشتریهای این بازار را کاهش داده و میزان فروش را کم کرده است. اما برسیها نشان می دهد با وجود کاهش تعداد معاملات و کم شدن میزان خرید و فروش در بازار قطعات یدکی خودرو، درآمد فروشندگان و دلالان نسبت به سال گذشته نه تنها تغییری نداشته که در برخی موارد بهتر و بیشتر هم شده است.
پیگیری خبرنگار «اتوپارت پرس» از برخی کسبه قدیمی و خوش نام بازار قطعات یدکی خودرو نشان میدهد میزان خرید و فروش تقریبا نصف شده اما درآمد و سود فروشندگان تقریبا کاهشی نداشته و به گفته برخی از کسبه، با توجه به گرانیها افزایش هم پیدا کرده است.
در آمد مغازه داران تغییری نکرده
یکی از فروشندگان در این باره به خبرنگار اتوپارت پرس می گوید:ر«فروش مان نسبت به سال گذشته تقریبا نصف شده است، اما با توجه به چند برابر شدن قیمت اجناس، درآمد مان تقریبا ثابت مانده و تفاوت چندانی با گذشته ندارد. قبل از گرانی ها درآمد ماهیانه ما حدود 40 میلیون تومان بود و الان هم تقریبا به همین مقدار است.» این موضوع نشان میدهد تنها کسانی که در این آشفته بازار ضرر و زیان میبینند مردم و مشتریها هستند. چون آنها مجبورند برای قطعهای مصرفی که تا دیروز 8 هزار تومان قیمت داشت، امروز 21 هزار تومان پرداخت کنند. اما بیشترین افزایش قیمت در بازار مربوط به قطعههای اساسی خودرو است. قطعات موتوری و لوازمی که اتومبیل بدون آنها زمینگیر می شود.
دپو به امید گرانی
قطعاتی چون دیسک و صفحه، رینگ و پیستون، یاتاقان، تسمه تایم، دسته موتور و سنسورها، بیشترین افزایش قیمت را دربازار داشته و در 6 ماه اخیر حدود 200 درصد رشد کرده است. دلیل این موضوع هم نیاز مبرم خودرو سواران به این قطعات است. یکی از فعالان و فروشندگان بازار لوازم یدکی خودرو می گوید: «غیراز خودروهای چینی به ویژه از نوع شاسی بلند و همچنین خودروهایی که تازه پایشان به بازار ایران باز شده، لوازم یدکی سایر خودروها در بازار موجود است. حتی برای خودروهای لوکس آلمانی و ژاپنی هم قطعه موجود است. حالا شاید چند برند خاص یا قطعه فابریک کارخانه در بازار کم یاب شده باشد، اما قطعه با برندهای متفرقه پیدا میشود. اما مشکل اینجا است که بخشی از تولید کنندگان و واردکنندگان قطعات و همچنین عمده فروشان، به امید افزایش بیشتر قیمتها و با هدف گران فروشی، اجناس خود را دپو کردهاند و خیلی سخت حاضر به فروش میشوند تا این گونه القا کنند که کمبود شدید کالا وجود دارد و نرخ گذاری و تعیین قیمت فقط دست خودشان باشد.»
نگرانی از کمبود واقعی کالا
یکی دیگر از فروشندگان هم به پرسش ما درباره دپوی اجناس توسط برخی از تولیدکنندگان، واردکنندگان و عمده فروشان جواب مثبت میدهد و میگوید: «برخی در این بازار به دنبال سود بیشتر هستند و برای گرانتر شدن اجناس آنها را دپو میکنند. بعضی از مغازهداران هم که از قبل خرید کردهاند با توجه به بسته شدن گمرگ به روی قطعات وارداتی، میترسند انبارها را خالی کنند و بعد با بسته ماندن گمرگ و کمبود واقعی کالا، مجبور شوند تا همان قطعه را گرانتر بخرند و جایگزین کنند. وضعیت نامشخص آینده بازار قطعات یدکی خودرو که خودش از نوسان و غیر قابل پیشبینی بودن آینده دلار و زمان پایان ممنوعیت واردات قطعات خارجی آب میخورد، باعث شده تا فروشندگان تمایل چندانی برای فروش قطعاتی که در انبار دپو کرده اند نداشته باشند. از طرف دیگر کسانی که برای تعمیر خودرو نیاز به قطعات اساسی دارند به هر قیمتی مجبورند آنها را تهیه کنند. در نتیجه بیشترین افزایش قیمت در این بخش از قطعات خودرو اتفاق افتاده است. اگر مشکلات موجود برطرف نشود و در آینده کمبود واقعی قطعه داشته باشیم، قیمتها از این هم بالاتر میرود. دولت با تعیین سیاستهای درست و همچنین نظارت دقیق باید جلوی این اتفاق را بگیرد.»
اتوپارت پرس: شرکت ایران خودرو در روزهای گذشته قیمت تعدادی از محصولات خود را تا 38 میلیون تومان افزایش داد که این اقدام با واکنش مردم و رسانه روبهرو شد. افزایش خودسرانه و یکجانبه قیمتها، پای وزارت صمت و رییس سازمان حمایت را هم به ماجرا باز کرد.
با وجود تکذیبهای سازمان حمایت مصرف کنندگان و تولید کنندگان درخصوص شایعه افزایش قیمت رسمی خودرو تا 5 درصد زیر نرخ بازار آزاد، این موضوع همچنان مطرح بوده و به قوت خود باقی است. حالا این سوال مطرح است که افزایش قیمت رسمی خودرو چه تاثیری بر بازار لوازم یدکی خودرو خواهد گذاشت و این تاثیر مثبت یا منفی خواهد بود؟ برای گرفتن جوابی بهتر و نزدیکتر به واقعیت باید به کف بازار برویم و از فروشندگان عمده قطعات یدکی خودروکه به قول معروف دستشان مستقیم در کار است پرسوجو کنیم.
تاثیری ندارد چون بازار رشد خودش را کرده
پاسخ اغلب فروشندگان لوازم یدکی خودرو به این سوال تقریبا یکسان است. بر این اساس قیمت فعلی لوازم بر اساس نرخ خودرو در بازار آزاد تعیین شده و تا زمانی که قیمتها در بازار آزاد افزایش پیدا نکند یا قیمتگذاری کارخانهها از فی بازار آزاد بیشتر نباشد، تغییری در قیمت لوازم یدکی خودرو ایجاد نخواهد شد و اجناس گرانتر از این نمیشود. حتی با کاهش قیمت خودرو در بازار آزاد احتمال کاهش قیمتها هم وجود دارد. یکی از فروشندگان که روی تابلو مغازهاش نوشته شده «نماینده مجاز فروش محصولات ایران خودرو» به خبرنگار «اتوپارت پرس» میگوید: «جواب این سوال کاملا مشخص است. یک خودرو مجموعهای از لوازم و قطعات است که در کنار هم قرار گرفتهاند. کارخانه برای محاسبه قیمت تمام شده، حساب و کتاب میکند که چقدر لوازم استفاده کرده، دستمزد و حقوق کارگران چقدر میشود، هزینه آب و برق و گاز مصرف شده چقدر است و در نهایت 15 تا 20درصد سود خود را هم روی قیمت تمام شده میکشد و محصول را تحویل مشتری میدهد. در این چند ماه با توجه به افزایش نرخ دلار و کاهش تولید و توزیع، قیمت قطعات خودرو افزایش پیدا کرده و رشد چشمگیری داشته است. بر همین اساس کارخانهها که برایشان هزینه تمام شده تولید یا خرید قطعات خیلی بالا رفته میخواهند قیمت فروش محصولاتشان را افزایش دهند. به عبارت دیگر این وضعیت بازار قطعات یدکی است روی قیمت تمام شده خودرو تاثیر میگذارد. از طرف دیگر قیمتها در این 8 ماه بین 2 تا 4 برابر شده و بازار کشش افزایش قیمت بیشتر را ندارد. بر همین اساس افزایش قیمت خودرو در کارخانهها تاثیر چندانی روی بازار قطعه فروشان ندارد و باعث گرانی بیشتر نمیشود.»
سودجویی دلالها باعث افزایش قیمت قطعات
همانطور که اشاره شد اغلب فروشندگان عمده لوازم جانبی خودرو معتقدند که افزایش قیمت خودرو در کارخانهها تاثیرمنفی روی بازار لوازم جانبی نمیگذارد، چون افزایش قیمتها پیش از این با بالا رفتن نرخ دلار و گران شدن قیمت خودرو در بازار آزاد اتفاق افتاده است. اما خب چند نفری هم هستند که بر خلاف اکثریت همکاران شان نظر دیگری دارند و معتقدند که احتمال دارد بالا رفتن قیمت خودروها در کارخانه و جو روانی حاصل از آن و البته سودجویی دلالها باعث افزایش قیمت بیشتر قطعات شود. یکی از فروشندگان عمده لوازم یدکی خودروهای خارجی به «اتوپارت پرس» میگوید:« منطق و اصول بازار این است که با افزایش قیمت خودروها در کارخانه قیمت قطعات یدکی افزایش پیدا نکند، چون اولا قبلا رشد خودش را کرده و چند برابر شده و دوم اینکه دلار چند هزار تومان پایین آمده و هزینه تولید و واردات قطعات و مواد اولیه کمتر شده است. اما خب احتمال دارد با افزایش قیمت کارخانهها و جو روانی ناشی از آن که سوءاستفاده و شیطنت دلال ها هم به آن دامن می زند، شاهد افزایش دوباره اندکی قیمت ها در بازار قطعات یدکی بیشتر شود.»