شیوه های سنتی عیار سنجی طلا و نقره 1

فلزات گرانبها نسبت به درجه خلوصشان قیمت گذاری می شوند و عیار سنجی در واقع تعیین میزان خلوص این فلزات است این کار با کمک گرفتن از اسیدهای قوی صورت میگیرد و با توجه به اینکه واکنش طلا و نقره نسبت به یک اسید متفاوت است لذا عیار سنجی آن دو نیز ازهم متفاوت خواهد بود اسیدهای محک عموماً در بطری های شیشه ای کوچک نگهداری می شوندکه انتهای درپوش آنها یک میله شیشه ای قرار دارد میله را در مایع فرو می برند با آن قطره اسید را بر روی اثر طلا روی سنگ محک پخش می کنند در عیار سنجی طلا زرگران از سنگ محک که در واقع سنگ سیاه رنگی به نام سنگ لیدی است اسبفاده می کنند. این توضیحات برگرفته از آموزشگاه جواهر سازی است .
سنگ لیدی را که برای این منظور استفاده خواهد شد قبلاً به صورت کامل صیقل می دهند.لذا صاف بودن سطح آن بسیار مهم است.این سنگ باید داری یک ساختار هموژن ریز دانه و فاقد تخلخل باشد هربار که از سنگ محک برای عیار سنجی استفاده می شود برای پاک کردن اثر خطوط طلا از سنگ و استفاده دوباره از آب و سپس یک پارچه نرم  برای خشک کردن آن استفاده می کنندجالب توجه است که بدانیم هیچ ماده مصنوعی یا سنگ دیگری نتوانسته است جایگزین سنگ لیدی به عنوان سنگ محک باشد  برای تعیین عیار طلا غیر از سنگ محک نیازمند نمونه های بسیار کوچکی از طلا با عیارهای گوناگون هستیم طوری که عیار نمونه های ذکر شده  کاملاً برای ما معین باشد در واقع تعیین عیار طلا در روش سنتی توسط مقایسه اثر رنگ طلا نمونه با رنگ طلای مورد نظر  برای عیار سنجی انجام میگیرد ابتدا طلایی که می خواهیم عیار آن را مشخص کنیم با حرک رفت و برگشتی بر روی سنگ محک به صورت جزئی و ناچیز سایش می دهیم طوری که اثری ناچیز از طلا برروی سنگ محک باقی بماند سپس اثر نمونه های طلا با عیار معینی را در کنار اثر طلای مورد نظر ایجاد کرده و با قطره ای از تیزاب سلطانی بر روی این خطوط زرد رنگ و مقایسه تغییر رنگ آن ها از تشابه رنگ طلا با یکی از نمونه ها عیار آن را مشخص می کنند بدیهی است که اطمینان از عیار نمونه مورد نظر بسیار ضروری است تیزاب سلطانی را از مخلوط سه قسمت حجمی اسید کلریدریک و یک قسمت حجمی اسید نیتریک در ست می کنند طلا را با عیار 18-17-16و.... مشخص می کنند .لازم ذکر است که با وجود دستگاه عیار سنجی بسیار دقیق هنوز روش سنتی عیار سنجی کارایی خوبی داشته و زرگران هنگام خرید طلا جات قدیمی از مشتری عموماً همین روش سنتی تست عیارانجام داده و خرید می کند باید به این نکته توجه نمود که غلظت اسیدی تیزاب سلطانی  میتواند متفاوت باشد و حتی با افرودن بازهایی چون نمک می توان آن را کنترل کرد که برای تعیین عیارهای پایین تر از آن کمک می گیرند . در یک قطعه طلا که می تواند انگشتر ،دستبند ،و... باشد لحیم استفاده شده برای پایین آوردن نقطه ذوب عیار پایین تری نسبت به خود قطعه طلا داشته و زرگران نیز وقتی طلای 750 مشتری را به قصد ذوب می خرند مبلغ آن را با 735 محاسبه می کنند که این کار توسط یک تناسب ریاضی محاسبه می شود.مثلاً 20گرم طلای مارک 750را موقع خرید از مشتری معادل 6/19 گرم طلای 750 محاسبه می کنند که البته این عرف بازار است  و جای اشکالی بر آن نیست در تعیین عیار نقره  به روش سنتی نیازی به سنگ محک یا نمونه های نقره نیست  مصنوعات نقره در بازار ایران با عیارهای مختلف ساخته و عرضه می شوند از آنجا که نقره نسبت به طلا  از قیمت بسیار پایین تری برخوردار است  انتخاب عیار مورد نظر برای ساخت یک وسیله بسته به کاربرد آن وسیله دارد  عیار نقره عموماً بصورت درصدی از 100 سنجیده می شود.