اگرچه در قانون مدنی و کیفری ایران نسبت به پرداخت
نفقه
تاکید بسیاری شده است تا به این وسایل مردان ملزم به پرداخت حق و حقوق
شرعی و قانونی همسر خود باشند اما در مواردی نیز به آنان اجازه داده شده
است که از پرداخت آن خودداری کنند و مهمترین چراغ سبز قانون مدنی برای
ندادن نفقه به زن مادهی 1108 ق. م است که میگوید هرگاه زن بدون مانع
مشروع از ادای وظایف زوجیت امتناع کند مستحق نفقه نخواهد بود. طبق این ماده
عدم تمکین مجوزی برای ندادن نفقه است، البته تمکین تابع عرف اقوام و
نزدیکان است و در اصطلاح قانونی یا حقوقی تمکین عبارت است از برآوردن
نیازهای شوهر واجابت کردن خواستههای مشروع او.
یکی از موارد،
داشتن رابطهی زناشویی است که در این مورد تنها به جز موارد خاص شرعی و
بیماری یا درخواستهای خلاف شئون اخلاقی یا مغایر با سلامت جسم و روح زن
باید با همسر خود تمکین کند. از موارد دیگر تمکین اقامت دراقامتگاه دایمی
شوهر است یعنی زن برای دریافت نفقه باید در خانه شوهر زندگی کند مگر یک
استثنا و آن اینکه در خود عقد ازدواج شرطی غیر از آن شده باشد که زن در
منزل دیگری یا خانه دیگری زندگی کند. اگر زن بدون دلیل موجه و بدون موافقت
شوهر خانه را ترک کند و حتی در خانه پدر یا مادر خویش اقامت کند مرد
میتواند ازدادن نفقه به وی امتناع کند و آن را پرداخت ننماید. مورد دیگر
الزام زن به حسن معاشرت با شوهر خویش است زنی که بدون دلیل موجه از تمکین
خودداری و رن ناشزه یعنی نافرمان و خاطی نامیده میشود و در این صورت علاوه
بر اینکه مرد از دادن نفقه معاف خواهد بود، بلکه میتواند تقاضای طلاق وی
را نیز از دادگاه بخواهد و میتواند تجدید فراش ( زن دیگر اختیار کند )
کند. سوء رفتار زن یا انتخاب شغلی مغایر با شئون اخلاقی و وظایف زناشویی و
داشتن معاشران فاقد صلاحیت اخلاقی از دیگر موارد نشوز محسوب خواهد شد که
البته تمکین به معنای تسلیم بیچون و چرای زن در مقابل مرد و پاسخ دادن به
خواستههای نامشروع وی نیست و چنانچه زن به دلیل عذر شرعی یا مسایل پزشکی
قادر به ایفای وظایف زوجیت نباشد یا برای انجام واجب شرعی ناچار باشد به
مسافرت برود و از شوهر اجازه نگیرد ناشزه محسوب نمیشود و نفقه وی بر
عهدهی شوهر است. طبق ماده 1113 در عقد منقطع، زن حق نفقه نداشته مگر اینکه
شرط شده باشد یا اینکه عقد مبنی بر آن جاری شده باشد نفقه تنها منحصر به
زنی است که به عقد دایم در آمده است و در عقد یا ازدواج موقت زن مستحق نفقه
نخواهد بود مگر اینکه در موقع عقد شرط شده باشد یا اینکه طرفین ابتدا با
هم توافق کرده باشند.
نفقه به چه صورت نقد میشود؟
برای نقد کردن نفقه زن میتواند دو نوع شکایت حقوقی و کیفری را مطرح کند که نوع اول دادخواست حقوقی ودیگری شکایت کیفری است.
دادخواست
حقوقی: هنگامی که زن از شوهر خود تمکین میکند و شوهر از دادن نفقه
خودداری میورزد زن میتواند با مراجعه به دادگاه خانواده و طرح دعوی حقوقی
برای گرفتن نفقه محکومیت شوهر را به پرداخت نفقه از دادگاه خواستار باشد و
در این صورت دادگاه پس از بررسی ادعای زن حکم به پرداخت نفقه خواهد داد.
اما
اگر محکوم به پرداخت نفقه شود و امتناع کند زن میتواند درخواست طلاق
نماید و قاضی مرد را مکلف و مجبور خواهد کرد که وی را طلاق دهد. راه حل
دیگر برای نقد کردن نفقه شکایت کیفری است که علاوه بر داد خواست حقوقی از
آنجا که عدم پرداخت نفقه در قانون ایران جرم است زن در صورتیکه نفقهاش
پرداخت نشود میتواند با مراجعه به دادسرای عمومی تعقیب جزایی شوهر را از
دادگاه بخواهد و در این صورت با اثبات عدم پرداخت نفقه مرد علاوه بر پرداخت
نفقه به مجازات مقرر در قانون نیز محکوم خواهد شد. هر کس با داشتن استطاعت
مالی نفقه همسر خود را در صورت تمکین ندهد و یا از تاییدیه نفقه دیگر
اشخاص واجب النفقه امتناع کند دادگاه او را از سه ماه و یک روز تا پنج ماه
حبس محکوم خواهد نمود.
یکشنبه 28 آذرماه سال 1395 ساعت 04:12 ب.ظ