یک کارشناس حوزه آلودگی هوا تاکید کرد: فیلتر دوده قطعه لوکس و فانتزی نیست

اتوپارت پرس: به دنبال اظهار نظر شورای شهر تهران در مورد عدم کارایی فیلتر دوده برای کاهش آلودگی خودروهای دیزلی، یک عضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی گفت: «تشکیک در مورد اثرگذاری فیلتر دوده مشابه این است که بگوییم قانون اول و دوم نیوتن صادق است یا خیر.»

شورای شهر تهران هفته گذشته ردیف بودجه خرید فیلتر دوده برای اتوبوس‌ها را از بودجه ۳۰۰۰ میلیارد تومانی توسعه حمل و نقل حذف کرد. در این جلسه محمد علیخانی - رئیس کمیسیون حمل و نقل شورا - در مورد دلیل حذف بودجه فیلتر دوده گفته بود: «فیلتر دوده کارایی لازم را ندارد. به همین علت بسیاری از اتوبوس‌هایی که فیلتر دوده را نصب کرده‌ بودند، اقدام به بازکردن آن کرده‌اند و من اصرار معاونت حمل و نقل را برای خرید فیلتر دوده‌ای که کارایی ندارد، نمی‌فهم.»

در مورد کارایی یا عدم کارایی فیلتر دوده برای کاهش آلایندگی موتورهای دیزل، یوسف رشیدی - عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی و متخصص آلاینده‌های محیط زیست - اظهارکرد: «امروزه در دنیا در مورد اینکه فیلتر دوده کارآمد هست یا خیر، بحثی وجود ندارد و با اطمینان صد در صدی می‌توان درباره اثرگذاری این فناوری صحبت کرد بنابراین تشکیک درباره اثرگذاری فیلتر دوده مثل این است بگوییم قانون اول و دوم نیوتن صادق است یا نه؟»

این کارشناس حوزه آلودگی هوا با با بیان اینکه فیلتر دوده جزو فناوری‌های پیشرفته به حساب می‌آید، گفت: «فیلتر دوده یک تکنولوژی شناخته شده است و این طور نیست که در مرحله تست و آزمایش باشد بلکه به مرحله بلوغ رسیده است، به طوری که امروز در برخی کشورها روی ماشین‌های راهسازی نیز نصب می‌شود.»

فیلتر دوده جاذب ذرات معلق و هیدروکربن‌ها

رشیدی با انتقاد از این موضوع که در حال حاضر خروجی خودروهای دیزل بدون هیچ گونه پالایشی وارد حلق و ریه مردم می‌شود، در مورد کارکرد فیلتر دوده در کاهش آلاینده‌ها تصریح کرد: «فیلتر، ذرات آلاینده را که عمدتا دوده ناشی از موتورهای دیزلی هستند، جذب می‌کند و در کاهش جرم و تعداد ذرات اثرگذار است همچنین این قطعه هیدروکربن‌های نسوخته را جذب می کند و حتی در جذب مونواکسیدکربن تا حد قابل توجهی اثرگذار است.»

وی با تاکید بر این نکته که «فیلتر دوده یک قطعه لوکس و فانتزی نیست» گفت: «فیلتر یک قطعه کاملا شناخته شده و اثبات شده است و تا بیش از ۹۵ درصد بر کاهش ذرات تاثیرگذار است. به همین علت در آینده قطعه کاتالیست - که روی خودروهای سواری نصب می‌شود- به لحاظ ساختاری به سمت تکنولوژی مشابه فیلتر دوده سوق پیدا می‌کند.»

این عضو هیات علمی دانشگاه بهشتی با اشاره به فراگیر شدن استفاده از فیلتر دوده برای خودروهای دیزلی در جهان اظهارکرد: «گاهی یک فناوری نوظهور است و کارشناسان در مورد اثرگذاری آن بحث و بررسی می‌کنند و اختلاف نظر دارند و لازم است که آن قطعه مورد آزمایش قرار گیرد اما فیلتر دوده به عنوان یک فناوری رایج و اثبات‌شده شناخته می‌شود و حتی برای نصب آن روی خودروهای دست دوم، استاندارد و دستورالعمل‌هایی در دنیا وجود دارد.»

رشیدی در مورد اظهار نظر شورای شهر تهران مبنی بر اینکه اولویت ما نوسازی ناوگان اتوبوسرانی تهران است نه خرید و نصب فیلتر دوده، گفت: «اگر شورای شهر تهران اعلام کند که همه خودروهای فرسوده جمع‌آوری و خودروهای نو جایگزین آن می‌شود، اتفاق خوبی است و به‌طور قطع بهترین و ایده‌آل‌ترین حالت این است که «اتوبوس‌های نو» مجهز به فیلتر دوده وارد کنیم اما باید با نگاه منطقی و واقع‌بینانه این سئوال را بپرسیم که تا چد حد توان مالی برای نوسازی ناوگان اتوبوسرانی وجود دارد؟»

نگاه واقع‌بینانه؛ توان مالی برای نوسازی همه اتوبوس‌های تهران وجود ندارد

به گفته این استاد دانشگاه شهید بهشتی، رویکرد واقع‌بینانه نشان می‌دهد که اتوبوس‌های موجود حداقل باید تا ۱۰، ۱۵ سال آینده هم کار کنند و امکان مالی برای از رده خارج کردن آنها وجود ندارد بنابراین در شهری مثل تهران چاره‌ای نداریم جز نصب فیلتر دوده روی اتوبوس‌های کارکرده.

با توجه به مصوبه نصب فیلتر دوده روی خودروهای دیزلی، رشیدی که خود در جریان تصویب این طرح حضور داشته است، در مورد تاریخچه این مصوبه اظهارکرد: «در آذرماه سال ۱۳۹۲ در سازمان حفاظت محیط زیست بررسی‌های متعدد در مورد برنامه‌های کاهش آلودگی هوا در کشورهای مختلف و کلانشهرهای بزرگ شروع کردیم و پیش‌نویس مصوبه‌ای را - که نصب فیلتر دوده هم بخشی از آن بود- تهیه کردیم. خوشبختانه این طرح در سال ۱۳۹۳ بدون هیچ مقاومتی و با کمترین تغییر در هیات وزیران به تصویب رسید که بر اساس آن وزارتخانه‌های کشور (از طریق شهرداری‌ها) و راه وشهرسازی مکلف شدند که خودروهای دیزلی را مجهز به فیلتر ذرات معلق کنند و ۲۴ ماه برای اجرای این طرح ۲۴ ماه فرصت داده شد.»

رأی منفی اعضای شورای شهر تهران به تخصیص بودجه برای خرید و نصب فیلتر دوده، هفته پیش واکنش سازمان حفاظت محیط زیست را هم برانگیخت و مسعود تجریشی - معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست - اعلام کرد: «اگر در اجرای سیاست‌ها و مصوبات حوزه کاهش آلودگی هوا خلاف قانون عمل شود، سازمان محیط زیست بر اساس قانون هوای پاک الزام دارد که موارد را به قوه قضاییه ارجاع دهد.»

وی همچنین با اشاره به سوابق قانونی نصب فیلتر دوده گفته بود: «استفاده از فیلتر دوده برای کنترل آلودگی خودروهای دیزلی، روش آزموده در همه دنیاست و در مصوبات متعدد هیأت وزیران و حتی در مصوبات خود شورای اسلامی تهران هم آورده شده است. عطف به قانون هوای پاک، مصوبات هیأت وزیران در سال‌های ۱۳۹۳ و ۱۳۹۵، آیین‌نامه‌های ماده ۲ و ماده ۸ قانون هوای پاک استفاده از فیلتر دوده برای خودروهای دیزلی در حال تردد به‌ویژه ناوگان حمل و نقل عمومی و دیزلی‌های نو الزامی است و برای حفظ سلامت مردم و حذف خطر سرطان ناشی از دود دیزل‌ها باید اجرایی شود.»

لازم به ذکر است فیلتر جاذب دوده قطعه کاهش ذرات معلق خروجی از خودروهای دیزلی است. نصب فیلتر دوده به منظور حذف ذرات معلق خروجی از اگزوز خودروهای دیزلی از سال ۱۹۹۴ میلادی در کل دنیا آغاز شده است.