هنری ماتیس و هنر شرقی

ماتیس که از شاگردان مورو بود، شیوه حرکتی نوین خود را مدیون تلاشها و شیوه آزاداندیشانه استادش مورو می دانست: " آموزشهایی که دیدم مرا با سبکهای مختلف نقاشی و طراحی هایی که هر یک بیان خاص خود را داشتند آشنا کرد. آموزشهای کلاسیک مرا به سمت استادان بزرگ نقاشی اروپا کشاند. من سعی کردم تا انجا که ممکن است خود را با انها تطبیق دهم. بدین وسیله توجه من به سوی تنوع رنگ ، آرابسک و به سوی تضادها و هامونیها کشیده شد و تا مدتی به سمت طبیعت گرایی سوق پیدا کردم. تا اینکه روزی به این باور رسیدم که تکنیک نقاشان گذشته را می بایستی فراموش کنم و یا اینکه به سبک کاملا شخصی در کارهایم بپردازم. آیا این همان رمز ترقی هنرمندان کلاسیک نبود؟ بعد از آن آشنایی با شرق برایم پیش آمد و به دنبالش تاثیرپذیری از آن." (1) پیشنهاد بر این است که اگر تازه کار نقاشی را شروع کرده اید یا در کار فروش و خرید تابلو نقاشی هستید با  خواندن این مطالب اطلاعات خود را افزایش دهید. ماتیس چه در دورانی که به شیوه "فوو" کار می کرد و چه در ادامه دوران فعالیت هنری اش رنگ را یک اصل پر اهمیت قلمداد می کرد. او با ساده کردن اشکال و استفاده از رنگهای درخشان و خالص و ایجاد هماهنگی در میان آنها به خلق آثاری دست زد که سرشار از نوآوری و ابتکار بود. تصویر (2) که تابلویی از همسر نقاش است، گویای قدرت شناخت رنگ و دست توانای ماتیس است. در اینجا رنگ وسیله بیانی خط می شود و بیانی احساس گرایانه بدان می بخشد.ماتیس از سال 1906 به تجربیات جدیدی در زمینه بهره گیری از نقوش تزیینی و اسلیمی پرداخت. از این به بعد نقوش تزیین گرا و رنگ دو عنصری بودند که در آثار ماتیس یافت می شدند و ماتیس این ویژگی را مسلما از نگارگری های اسامی الهام گرفته بود:" از روی غریزه شیفته استادان قدیمی لوور شدم، ولی پس از آن شیفته هنر اسلامی شدم ، برای مثال نقاشی مینیاتور (اسلامی) هیجان مرا کاملا بر انگیخت." (2) ماتیس در ساختار نگارگری ایرانی اسلامی، متوجه عظمت رنگ و توازن قابل تحسین اشکال و نقوش رنگ در یک ترکیب بندی منسجم شد و سعی کرد از روابط تصویری حاکم بر نگارگری بهره گیرد و به ساده کردن اشکال در قالب رنگهای پر قدرت بپردازد. شیفتگی و تاثیری که ماتیس از این هنر می گیرد تا بدان حد است که بیان می دارد: " من قبلا فقط برای خودم کار می کردم. من نجات یافتم. احساس می کردم چگونه می توانم مشکل رنگ را حل کنم. آنوقت (1903م) یک نمایشگاه هنرهای اسلامی برگزار شد، من بر اساس غریزه، هنر شرقی را فوق العاده یافتم. بخصوص بعدا در نمایشگاه مونیخ(1910) ، چون که در آنجا هم این حال خودم را مجددا یافتم و آن را تصودیق کردم. برای مثال نقاشی های ایرانی هیجانات شخصی مرا بروز می دهند، نظم و قاعده مندی این هنر فضای تصویری نوین دیگری را ارائه می دهد... این ظهور و الهام برای من از شرق ایجاد شد." (3)شاید هیچ یک از نقاشان فوو به حد ماتیس متاثر از هنر بیگانه نشدند. مطالعات و برداشتهای بی غرضانه و جستجوگرایانه اش از این هنر او را به ساختار تصویری نوینی رساند که در تصویر (1) یعنی تابلویی با عنوان "هماهنگی رنگ قرمز " می توان آن را  مشاهده کرد. توازن رنگ، فرمهای ساده شده و نقوشی که در فضای داخلی اتاق چرخش دارد با نقش خانه و درختان پر شکوفه ای که از کادری به مانند پنجره در گوشه چپ تابلو واقع شده است هماهنگی دارد. در این اثر تاثیر ترکیب بندی چرخش رنگی و سادگی اشکال نگارگری ایرانی را به صراحت می توان دید. تحولی که پس از این در نقاشی ماتیس ایجاد شد ، اتحاد نوین تصویری  است که تزیین گرایی نقوش مسطح پس زمینه را با پیکره ها و فرمهای ساده شده پیش زمینه با ترکیب بندی زیبا و چشم نواز درهم می آمیزد و رنگ را عامل پیوند آن قرار می دهد.

کوبیسم، هنر مکعبی

فضای تصویری جدیدی که این مکتب ارائه کرد جایگزین فضای تصویری حاکم بر اروپا پس از عصر رنسانس شد. هنرمندان کوبیست کوشیدند با قاعده مند کردن اصول هنری بر زاویه دید جابه جا شدن اشیا تاکید ورزند و شی را چنان نشان دهند که گویی از چندین زاویه دیده می شود.  پیشنهاد بر این است که اگر تازه کار نقاشی را شروع کرده اید یا در کار فروش و خرید تابلو نقاشی هستید با  خواندن این مطالب اطلاعات خود را افزایش دهید .هلن گاردنر در این باره می گوید: " فضای پرسپکتیو در نقاشی غربی از زمان ماساتچو به بعد شکل فضای پیوسته و ناگسسته ای به خود می گیرد که از نقطه دید واحد تثبیت شده است. درباره این فضای خشک هندسی می توان گفت که تمام اشیای شبیه سازی شده در آن همزمان هستند؛ کوبیسم با همزمانی نوع  جدیدش یعنی همزمانی زاویه های متفاوت دید ، پیوستگی تصویر و شکل ظاهر را از بین برد و شکل انتزاعی را به جایش گذاشت.(1)
ولی این تحول از کجا ریشه گرفت؟
سال 1906 نقطه عطفی در تاریخ هنر مدرن به حساب می آید. در این سال نظریات سزان درباره نمایش واقعیت و طبیعت موجب حرکتهای نوین در نقاشان جوان ساکن پاریس شد. در حقیقت سه عامل وفات سزان، نمایش آثار وی در پاریس و انتشار نامه مشهورش درباره " نگاه دوباره به طبیعت به کمک اشکال و حجمهای هندسی ای چون استوانه ، کره ، مخروط و مکعب" در این سال عمیقی بر نگاه هنری نقاشان جوان پاریس گذاشت. در این یادداشت سزان بر این اصل تاکید ورزید که هنرمند بایست طبیعت را به صورت اشکال هندسی یعنی مکعبها، استوانه ها ، مخروط ها و کره ها ببیند.نقاشان جوان با مبنا قرار دادن این اصل به مبحثی نو در هنر پرداختند که به بازنمایی نوین طبیعت منجر شد. آنان دنباله روی از واقع گریهای سنت نقاشی اروپا را پاسخگوی نیاز خود نمی دیدند، بدان علت که نمی توانستند زوایای دید پویایی را در آثار خود به نمایش در اورند. توجه اصلی هنرمند این دوران بر توالی مکانی و زاویه دید متحرک بود. او نمی خواست اشیا را به گونه ای به تصویر کشد که فقط در لحظه ای معین دیده شود.نقاشان کوبیسم در ابتدا با پیروی از نظریات سزان مبنی بر شکستن زاویه دید، جهان را با نگاهی عقلانی و هندسی نگریستند و مبانی زیباشناختی خود را بر ان اصل استوار کردند. آنان با این نظریه درصدد تصویر کردن واقعیت بیرونی اشیا نبودند بلکه شکستن فرمها و ایجاد زوایای مختلف دید را در یک فضای تصویری مورد توجه قرار دادند . علاوه بر نظریه سزان، آشنایی با هنر غیر اروپایی مانند هنر ماسک آفریقاییان که هنری غیر واقع گرا و معنوی است عاملی شد تا این نقاشان جوان یک شی را نه تنها از همه جهات مادی مورد بررسی قرار دهند بلکه درون و باطنشان را نیز بررسی کنند. تلاش آنان به تصویر کشیدن کل نمودهای شی بود ولی عملا دستیابی به این امر ممکن نشد. بدین جهت آنان تنها در به تصویر کشیدن شی در محدوه دیدشان توانستند به موفقیت هایی دست یابند. در این خصوص جهات مختلف دید را با شکستن فرم به اشکال هندسی و سطوح زاویه دار به انجام رساندند.
در تابلوی دوشیزگان آوینیون اثر پیکاسو در سال 1907 به عنوان نخستین حرکت کوبیستی شناخته شده است که در آن هم تاثیر نظریات سزان و هم ویژگیهای هنر آفریقا را میتوان بخوبی ملاحظه کرد. در دوشیزگان آوییون می توان تلفیق همزمان فضای دوبعدی و سه بعدی را تجربه کرد. در این اثر هنرمند به مدد احجام  ساده هندسی و خطوطی مقطع و بریده بریده پیکره هایش را به نمایش درآورده است. او از خطوط محیطی پیکره ها فراتر می رود تا فضایی واقع گرایانه را به نمایش درآورد و سنت شکنی از ویژگیهای این اثر به حساب می آید.مبانی زیباشناختی کوبیسم طی هفت سال (1914-1907م) شکل گرفت و در سده های بعدی زوایای دیگری از آن شناخته شد. یکی از مهم ترین دستاوردهای جنبش هنر کوبیسم نگاه جدید به فضابندی اثر بودن استفاده از پرسپکتیو خطی است. کوبیسم در لغت به معنای مکعب گرایی است . ماتیس در نمایشگاه 1911 پاریس آثار براک را رد کرد و به تمسخر ، تابلوهای براک را " مکعب های کوچک" خواند. در این زمان "لویی دوسل" منتقد فرانسوی آثار نقاشان این جنبش هنری را مکعب گرا نامید.

سبک فوویسم

فوو که به معنی جانور وحشی و درنده است از آن رو به این سبک اطلاق شده که منتقدی به نام "لویی ووسل" به هنگام دیدار از نمایشگاه سالانه پاییزی پاریس به سال 1905م به تندیسی به سبک تندیسهای "دوناتللو" (هنرمند مجسمه ساز مشهور در دوره رنسانس) برخورد که در میان تابلوهای نقاشی با رنگهای درخشان و با ضربات قلم خشن، تند و بی ظرافت قرار گرفته بود. او با دیدن این تندبس چنین عنوان کرد: " دوناتللو در میان جانوران درنده (فووها)" پیشنهاد بر این است که اگر تازه کار نقاشی را شروع کرده اید یا در کار فروش و خرید تابلو نقاشی هستید با  خواندن این مطالب اطلاعات خود را افزایش دهید .از این پس نقاشان و هنرمندان این گروه که اکثرشان شاگردان " گوستاو مورو" بودند گروه خود را "فوو" خواندند. مورو با اینکه نقاشی سمبولیست بود، هرگز تلاش نکرد شاگردانش را به پیروی از شیوه خود مجبور سازد . او شاگردانش را کاملا آزاد می گذاشت و آنان را تشویق به مطالعه و بررسیهای شخصی می کرد. آنان را به درون جامعه می فرستاد تا شخصا موضوعات مورد علاقه شان را تجربه کنند و موزه لوور را نیز محلی مناسب تر از آتلیه برای آموزش نقاشی می دانست. شاگردان مورو در لوور به کپی از آثار هنرمندان بزرگ اروپا می پرداختند تا با شیوه و اسلوبهای استادان بزرگ اروپا آشنا شوند. علاوه بر آن مورو شاگردانش را تشویق می کرد تا با دیدی جستجوگرانه و نگاهی عمیق به عناصر بصری هنرهای غیر اروپایی توجه کنند. این آزادی عمل باعث شد نقاشان بزرگی از آتلیه او برخیزند، کسانی که تاثیرات عمیقی بر نقاشی قرن بیستم گذاشتند.کسانی چون "هانری ماتیس" ، " ژرژ روئو"و "آلبر مارکه" از شاگردان مورو بودند که همگی بعدها به هم پیوستند و در فعالیتهای نمایشگاه های گروهی با یکدیگر همکاری کردند و با بهره گیری از تجربیات یکدیگرگروه فوو را تشکیل دادند. از دیگر نقاشانی که با این جنبش هنری همکاری داشتند می توان از "موریس دو ولامینک" ، " آندره درن"، " جرج براک" و " کیز وان-دونگ" اشاره کرد.از ویژگیهای بارز و برجسته فووها بهره گیری جسورانه از رنگهای درخشان، خالص، تند و پر کنتراست در کنار یکدیگر است. آنها این رنگهای  تند را با ضربات قلم خشن و پر تحرکشان محکم و قدرتمند به کار می بردند .در آثار بعضی از این هنرمندان توجه به ارزشهای تزیین گرایانه نقوش و استفاده از خطوط کناره نمای قوی و پرکنتراست دیده می شود. فووها همچنین تحت تاثیر هنرهای غیر اروپایی تصویرگر اشکالی جدید شدند که تا حد زیادی با فرهنگ اروپایی بیگانه بود ولی از طریق این اشکال راههای جدیدی برای بیان احسسات و عواطف خود می یافتند. کنده کاری های چوبی و ماسکهای آفریقایی، صورتک ها و تندیس های آمریکای لاتین، نقوش آرابسک کاشیکاریها و پارچه ها و قالیهای کشورهای اسلامی از جمله اشکالی بودند که هنرمندان فوو به کار می گرفتند. آثاری که فووها با استفاده از این شیوه خلق می کردند سرشار از سرزندگی و شادابی همراه با جنبش و ابتکار بود و نشاطی وصف ناپذیر را به  بیننده القا می کرد. در جنبش هنری فوو نمی توان شیوه اجرایی و مضمون خاصی را دنبال کرد که همه هنرمندان خود را ملزم به اجرای آن بدانند، بلکه امری که بیشتر از همه آنان را در کنار یکدیگر به هدفی واحد می خواند انگیزه، ذوق و سلیقه، تواناییها و علایق هنری مشترک بود. مضامین قالب در این شیوه هنری همچون سبک امپرسیونیستها منظره پردازی ، طبیعت بیجان، تک چهره نگاری و پیکره پردازی بود. فووها به همان رهایی در رنگ دست یافتند که گوگن، ون گوگ ، سورا و دیگر نقاشان پست امپرسیونیست به طرق مختلف سعی کردند به آن برسند. البته باید به این امراشاره کرد که اهداف فوویستها و پست امپرسیونیست ها از یکدیگر متفاوت بود. ولی نتیجه ان شد که در هر دوی این جنبشهای هنری، رنگ حرف اول را زد و خط وسیله بیانی در خدمت رنگ شد. رنگهای ترکیبی در سبک فوویست مفهومی ندارند. آنها می خواستند رنگهای تند و خاللصی را که از تیوپ بیرون می آید مستقیما روی تابلو به کار گیرند .اگرچه فوویسم از پاریس سر برآورد و با گردهم آیی نقاشان فرانسوی ایجاد شد ولی در مدت زمان کوتاهی هنرمندان زمان خود را تحت تاثیر قرار داد و بسیاری بدین شیوه پرداختند. عمر این شیوه هنری چنان طولانی نبود و تقریبا تمامی هنمرندان این جنبش هنری در مدتی کوتاه به دنبال سبکها و تجربیات شخصی خود رفتند و هریک استعداد و توانایی خود را در جهتی به محک آزمایش گذاشتند.زیبایی شناسی خاص فووها، خصوصا در باب رنگ و فرم، حرکتهای نوینی را در هنر مدرن قرن بیستم ایجاد کرد. در این میان بیش از همه هنرمندان اکسپرسیونیست از نظریات و تجربیات این سبک هنری بهره بردند.

داستان خلق شب پرستاره مشهورترین نقاشی ونگوگ

ون گوگ برایِ کشیدنِ شب پرستاره، برفراز رودخانه «رون» ایستاد تا برای چراغ‌هایی که دردوردست وجود داشت، نورکافی فراهم کند. لازم به ذکراست که هنرمند یکسال بعدازخلق این اثرخودکشی کرد. باوجودِ دانستنِ این نکته که هنرمند در زمان خلق این اثر با امپرسیونیسم آشنا شده بود، اما این موضوع را در اثر نیز می‌توان یافت. زیرا شبِ پر‌ستاره، خلافِ کارهای قبلیش پیش از آشنایی با این سبک که مناظر آن‌ها بدون عمق و رنگ‌های آن‌ها نیزکدر و تیره بود دارای رنگ‌های زنده و ضربه‌های قلم پهن و ریتم داری است که بعد‌ها علامت مشخصه سبک او شدند. این اثر به دلیل دارا بودن صراحت فرم‌، استحکام ساختار و با تاکید بر بیان درونی به مددِ رنگ و شکل از طبیعت‌گرائی امپرسیونیسم فراتر رفته و راه‌هایی برای تحوّل نقّاشی بعد ازخودش بوده است.
پیشنهاد بر این است که اگر تازه کار نقاشی را شروع کرده اید یا در کار فروش و خرید تابلو نقاشی هستید با  خواندن این مطالب اطلاعات خود را افزایش دهید . برای درک بهتر این موضوع با کلیّاتی از ویژگی‌های امپرسیونیسم و پست امپرسیونیسم آشنایی داشته باشید.  پل سزان، ونسان ونگوگ و پل گوگن ازبرجسته‌ترین هنرمندان جنبش پست‌امپرسیونیسم هستند و امیل برنار، هانری روسو، تولوز لوترک، ژرژ سورا و پل سینیاک از دیگرنقاشان پُست امپرسیونیسم چهره های شناخته شده ای هستند. با دیدنِ تابلویِ شبِ پر‌ستاره در وهله اوّل به نظر می‌رسد که رنگ‌ها به میل خودشان روی بوم قرارگرفته‌اند. کل تابلو با موجی از انرژی به‌ دور خود پیچیده است و شب‌های پرستارهء معمولی که ما می‌شناسیم بسیارفاصله دارد. درگوشه‌ایی از این تابلو ماه همانند خورشید آتشین است. آسمان پرستاره شکل پیچانی را به خود گرفته است که تصوّرمی‌شود به‌ خاطر توانِ نورِ درونیِ خود پیچان شده واین چنین حرکت تند به‌ خود گرفته است. گرچه مرکز این آسمان پرحرکت به خود پیچیده است ولی نمی‌توانیم آن را ‌همان ‌طورکه تصوّر می‌رود ابر یا ستاره دنباله‌دار و یا حتّی راه شیری بنامیم. چنین آسمانی با چنین فرمی در واقع مثل یک فرم طبیعی نیاز به توضیح ندارد. این منظره یک منظره اکسپرسیوی و ابداعی است و از آن آسمانی که موجب الهام شده است کاملاً فاصله گرفته است. حرکت مارپیچی و هجوم بُرنده این راه شیری موجود در تابلو به‌ وسیله درختِ سروی که از زمینه جلو سر برآورده بار دیگر رو به سمت بالا تکرارشده است و درخت‌ها چنان هستند که گویی خود را دارند از زمین آزاد می‌کنند. در پشتِ این درخت‌ها مزارع و تپّه‌های ییلاق، دراطراف عناصر آرام کمپوزیسیون، یعنی برج کلیسا و خانه‌هایِ کوچک با پنجره‌های زرد و روشن موج می‌زنند. این حقیقت که ما درتابلویِ شبِ پرستاره چنین فوریت و سرعتی را احساس می‌کنیم، به‌ واسطه وجود استعداد ون‌گوگ در بیان احساس است.  لذّت ما ازتابلو تا حد زیادی نتیجه احساسِ ما از ارتباطِ احساسیِ مستقیم با نقاش است.
تمام سازمان‌ بندیِ تابلو، تعادل، تضاد، تکرار و ریتم روان آن البتّه از جانب نقاش کاملاً آگاهانه صورت گرفته است. و یا احتمالاً این تابلو را به سرعت کشیده است. این امر به قدری آشکار است که به سختی می‌توان باورکرد روی قسمتی از آن دوباره کارکرده است، ولی کمپوزیسون آن بقدری ماهرانه است که نمی‌توان باورکردکه آن تصادفی است و یا به اوالهام شده است، حتی اگرما دلیلی علیه آن نداشته باشیم. اگر بخواهیم مختصری از زندگینامه او را بگوییم جالب است که بدانید ون گوگ در دوران جوانی آرزو داشت مبلّغ مسیحی باشد. اولین موعظه‌ او در انگلیس و در حاشیه رود «تیمز» بود اما با استقبال مواجه نشد. وی  زمانی به هنر روی آورد که مطمئن شد نمی‌تواند کشیش و دنباله‌روی راه پدرش باشد. در عوض، ونگوگ از حمایت همه‌جانبه برادرش – تئو – بهره مند بود؛ تا جایی که تئو حاضر شد ماهیانه مبلغ 150 فرانک از حقوق ماهیانه‌اش را به ونسان داده و با این کار، زندگی مالی او را برای درازمدت تامین کرد.برای اینکه دستتان بیاید تئو چقدر دست و دل‌باز بوده لازم است بدانید حقوق یک معلم فرانسوی در آن دوره، فقط 75 فرانک بوده‌است!  ونگوگ زندگی هنری‌اش را با سیاه‌قلم از کارگران روستایی آغاز کرد اما نتوانست هیچ کدام را به فروش برساند.تئو که شغلش خرید و فروش تابلوهای نقاشی بود ونسان را به استفاده از رنگ در نقاشی‌ها و کشیدن منظره تشویق کرد. پس از آن ونگوگ به نظریه رنگ‌های رامبراند علاقه‌مند شد و در سال 1886 با این امید تابلوی گل‌های آفتاب‌گردان را نقاشی کرد که بتواند هنرمندان ایتالیایی را تحت تاثیر قرار دهد. او تا سال 1888 و سفرش به شهر «آرل» در جنوب فرانسه چندان تغییر تکنیک نداد. ونگوگ امیدوار بود بتواند از «پل گوگن» الهام گرفته و خود، الهام‌بخش هنری او باشد. پس، گوگن را متقاعد کرد تا با او به آرل بیاید.اما همه‌چیز مطابق برنامه‌ریزی پیش نرفت. گوگن، شخصیت استواری داشت که می‌خواست در کارگاه نقاشی کند اما ونگوگ، کار کردن در هوای آزاد را ترجیح می‌داد.ونگوگ فرز و سریع بود و گوگن سست و تنبل. گوگن برای نقاشی‌هایش از تخیل و حافظه‌اش کمک می‌گرفت و ونگوگ دوست داشت خودش را در خدمت طبیعت قرار دهد. آرل‌نشین‌ها گوگن را ترجیح داده و ونگوگ را نادیده گرفتند. اختلاف‌ها بین دو نقاش بالا گرفت و گوگن اعلام کرد دسامبر 1889 به پاریس خواهد رفت. ونگوگ اما ناراحتی‌اش رابا بریدن گوش چپش نشان داد. مدتی بعد، او به علت تشخیص بیماری روانی در یک آسایشگاه بستری شد اما دست از نقاشی نکشید. ونگوگ18 ماه پس از فروش اولین تابلوی نقاشی‌اش در سن37 سالگی در اثر شلیک گلوله مرد.سال‌های زیادی گذشت تا همه او را به‌عنوان یک نابغه پذیرفتند و تنها کسی که در زمان زند‌گی‌اش او را به‌عنوان یک نابغه هنری قبول داشت برادرش تئو بود. سال‌های خیلی زیادتری طول کشید تا همه بفهمند زندگی او چیزی جز یک فاجعه دردناک نبوده است. 

کاربردهای مختلف سیستم های خورشیدی(فتوولتائیک)

سیستم‌های فتوولتائیک جهت مصارف عمومی و کشاورزی، بصورت نیروگاه های مستقل از شبکه سراسری یا سیستم های متصل به شبکه سراسری با ساختار نصب ثابت و یا متحرک در واحدهای کوچک با توان پائین جهت تامین انرژی الکتریکی مورد نیاز ماشین حساب‌های کوچک تا سیستم‌های بزرگ نیروگاهی، به کار می رود.
در خصوص سیستم های متحرک می بایست متذکر شد که، مزیت آن امکان ردیابی خورشید و افزایش انرژی الکتریکی حاصل از تابش خورشید در طی روزپمپاژ می باشد. باوجود این مطلب، بدلیل افزایش احتمال خرابی درسیستم مکانیکی، نیاز به انرژی الکتریکی جهت به حرکت درآوردن سازه درکاربردهای کوچک و پراکنده توصیه نمی گردند. تنها در تعدادی از نیروگاه های برق خورشیدی (فتوولتائیک) در جهان از این نوع سازه استفاده شده است.
روش های بکارگیری سیستم های فتوولتائیک
۱- سیستم های متصل به شبکه سراسری برق ( Grid Connected )      
 سیستم‌های فتوولتائیک متصل به شبکه می‌توانند در نما یا پشت بام ساختمان‌ها، سایه‌بان پارکینگ‌ها و یا به صورت یک نیروگاه با هدف تزریق حداکثر توان تولیدی خود به شبکه، نصب و مورد بهره‌برداری قرار گیرند. استفاده از چنین سیستم‌هایی منجر به تقویت شبکه سراسری برق، جلوگیری از فشار الکتریکی وارد بر نیروگاه‌ها در طی روز، پیک‌زدایی از بار شبکه با توجه به حداکثر میزان تولید در طول روز و افزایش ظرفیت شبکه می‌گردد. در این روش، انرژی الکتریکی حاصل از سیستم فتوولتائیک (با استفاده از تجهیزات الکتریکی مبدل جریان مستقیم به جریان متناوب، همچون اینورترهای متصل به شبکه و ...) ضمن تغییر شکل و تطبیق سطح ولتاژ و فرکانس انرژی الکتریکی حاصل ازسیستم فتوولتائیک، با مشخصات سطح ولتاژ، اختلاف فاز، فرکانس و...  شبکه سراسری به شبکه سراسری برق تزریق می گردد.با استفاده از نیروگاه های فتوولتائیک متصل به شبکه سراسری بصورت متمرکز و یا غیرمتمرکز (ضمن تقویت انرژی جاری در شبکه توزیع)، بدلیل تزریق ولتاژ و جریان مانع افت ولتاژ شبکه توزیع گردیده و در نتیجه از فشار بر روی نیروگاه ها در طی روز جلوگیری نمود. این امر به مثابه این است که هر مشترک شبکه سراسری برق، با نصب سیستم متصل به شبکه، خود بعنوان یک تولید کننده پراکنده کوچک (DG)، بصورت نیروگاهی کوچک عمل نماید. در این روش علاوه بر تامین بخشی از انرژی الکتریکی مورد نیاز مصرف کننده، انرژی الکتریکی (مازاد بر مصرف) به شبکه سراسری برق تزریق می شود.
۲-  سیستم های مستقل از شبکه سراسری برق ( Stand Alone )  
تأمین انرژی الکتریکی ایستگاه های مخابراتی و تلویزیونی، خانه های مسکونی، چادرهای عشایری، کلبه های روستایی و بصورت کلی رفع نیاز انرژی الکتریکی مناطقی که فاقد شبکه سراسری برق می باشند. این بخش سهم بالایی از سیستم های مستقل از شبکه را در جهان به خود اختصاص داده است. این روش از محبوب ترین و شاید ساده ترین روش در پیکربندی سیستم های برق خورشیدی باشد در این روش با استفاده از پنل خورشیدی و چند عدد باتری برق مورد نیاز مکان هایی که امکان استفاده از برق شهری را ندارند فراهم می گردد و این شاید مهمترین علت استفاده و توسعه سلول های فتوولتائیک باشد.در واقع با استفاده از آرایه ای از سلول های فتوولتائیک برق تولید شده توسط شارژ کنترلر در باتری خورشیدی ذخیره می گردد و این انرژی ذخیره شده توسط مصرف کننده های DC و AC در ساعت های مختلف شبانه روز مصرف می شود.در بسیاری از کشورهای جهان (بویژه درحال توسعه جهت تامین انرژی الکتریکی مورد نیاز روستاهای فاقد برق از این سیستم استفاده می گردد، بطور مثال در سال ۲۰۰۷ کشور اندونزی برق رسانی به ۱۵۰۰۰ خانوار روستایی را از این طریق آغاز نموده است). عدم نیاز به سوخت و مشکلات سوخت رسانی بویژه در مناطق صعب العبور و عدم نیاز به تعمیر و نگهداری مداوم و طول عمر مناسب از جمله عمده مزایایی است که در رشد و توسعه این سیستم‌ها بویژه در نقاط محروم کشور نقش عمده و بسزایی دارد.
ساختارهای رایج در سیستم های فتوولتائیک
از رایج‌ترین ساختار‌های الکترونیک قدرت در سیستم‌های فتوولتائیک می‌توان به ساختارهای دو مرحله‌ای و تک مرحله‌ای اشاره کرد.
ساختار دو مرحله‌ای، در طبقه‌ی اول، شامل یک افزانیده‌ی DC-DC برای افزایش ولتاژ DC خروجی آرایه‌ی فتوولتائیک و اجرای ردیابی نقطه‌ی حداکثر توان MPPT  است. در طبقه‌ی دوم، یک اینورتر برای تولید ولتاژ AC سازگار با شبکه و کنترل ولتاژ و توان راکتیو قرار دارد.
ساختار تک مرحله‌ای، تنها شامل یک اینورتر بوده و در نتیجه از راندمان بالاتر، هزینه پایین‌تر و قابلیت اطمینان بالاتری نسبت به ساختار دو مرحله‌ای برخوردار است. با این حال بدون قابلیت افزایش ولتاژ DC توسط مبدل DC-DC، اینورتر منبع ولتاژ تک مرحله‌ای به ولتاژ DC بزرگتری نیازمند است و همچنین الگوریتم کنترلی آن پیچیده‌تر است.
 اهم کاربردهای سیستم های فتوولتائیک
۱. سیستم های تأمین برق مستقل از شبکه (تأمین برق خانه های مسکونی، چادرهای عشایری، کلبه های روستایی و بصورت کلی رفع نیاز الکتریکی مناطق فاقد شبکه سراسری برق می باشند)
۲. پمپاژخورشیدی (آب شرب، آبیاری، دامپروری، پرورش ماهی، جنگلها، مراتع، آبشخورحیوانات، آبنماها و…) یکی از کاربردهای موفق سیستم های فتوولتائیک، پمپاژ آب خورشیدی می باشد. افزایش تقاضا در این بخش نشان گر توانمندی و قابلیت کارکرد این سیستم می باشد. بطور مثال در سال ۲۰۰۶ در کشور مکزیک بیش از  ۸۰۰ عدد پمپ با توان تجمعی ۳۳ کیلووات و در بنگلادش بیش از ۵۰۰۰  عدد پمپ در سال ۲۰۰۵ و ۲۰۰۶  با مبلغ تجمعی ۲۱  میلیون دلار نصب و راه اندازی گردید و یا ۶/۶% از سیستم های فتوولتائیک نصب شده در کشور هند را سیستم های پمپ فتوولتائیک تشکیل می دهد.
۳. روشنایی خورشیدی (منازل مسکونی و مدارس، ایستگاه های بین راهی، تونل ها، فانوس های دریایی، چراغ های پارکی و ...) میزان روشنایی در شب یک امتیاز برای شهرهای بزرگ و صنعتی می باشد و بدون دسترسی به برق، تامین روشنایی به لامپ های دینامی و یا چراغ های نفتی محدود می گردد. یکی از راه حل های مناسب جهت تامین روشنایی مناسب جهت مناطق فاقد دسترسی به برق، استفاده از چراغ های خورشیدی می باشد که سالانه ده ها هزار نمونه از این سیستم در سراسر جهان نصب و راه اندازی می گردد.  این سیستم در تامین روشنایی منازل مسکونی و مدارس، ایستگاه های بین راهی، چراغ های راهنمایی و رانندگی، فانوس های دریایی و ... موثر واقع شده است. بگونه ای که تعداد بسیار زیادی از آن ها در کشور ما نیز در شهرها (بویژه تهران) و جاده های کشور نصب گردیده است.
۴. سیستم تغذیه کننده پرتابل (قابل حمل و نقل) همچون خودروهای خورشیدی، مصارف الکتریکی غیرصنعتی در ابزارهایی مانند، اسباب بازی ها، ماشین حساب های خورشیدی و... .قابلیت حمل و نقل سهولت در نصب و راه اندازی از جمله مزایای این سیستم ها می باشد که در رشد و توسعه آن نقش بسزایی دارد.
۵. حفاظت کاتدیک: بمنظور جلوگیری از پوسیدگی لوله های انتقال مواد اولیه، شیمیایی، نفت و گاز،  نشت مواد مذکور از لوله‌ها و جلوگیری از آلودگی محیط زیست استفاده از حفاظت کاتدیک فتوولتائیک یک راه حل مناسب و ساده جهت جلوگیری از این مسئله می باشد.

انواع باتری ها و عملکرد آنها/ باتری های مناسب برای سیستم های خورشیدی

باتری ها انرژی الکتریکی را به صورت شیمیایی در خود ذخیره می کنند. در سامانه های فتوولتاییک باتری خورشیدی وظیفه پشتیبانی در طول شب و در روزهای ابری را به عهده دارند. از آنجا که توان خروجی صفحات فتوولتاییک در طول روز متغییر می باشد، یک باتری ذخیره کننده می تواند یک منبع نسبتا ثابت برای تولید توان باشد. تا تغییرات نور تابیده شده به صفحات را جبران کند. مزیت دیگر استفاده از باتری در سیستم های خورشیدی تامین جریان راه اندازی موتور های الکتریکی است.از طرف دیگر باتری ها لوازمی با بهره دهی صد در صد نیستند و مقداری از انرژی را به صورت گرما در واکنش های شیمیایی، در طول شارژ و دشارژ از دست می دهند، برای جبران این انرژی تلف شده باید راندمان باتری را در طراحی سیستم خورشیدی لحاظ کرد.
انواع باتری از نظر ساختار
به طور کل می توان باتری ها را به دو دسته قابل شارژ و یک بار مصرف تقسیم کرد.
در زیر برخی از انواع باتری های یک بار مصرف آورده شده است:
•        Alkaline battery
•        Aluminium battery
•        Dry cell
•        Lithium battery
•        Mercury battery
در سیستم های فتوولتاییک باتری های یک بار مصرف جایگاهی نداشته و تنها از باتری های قابل شارژ در این سیستم ها استفاده می گردد. در زیر برخی از انواع باتری های قابل شارژ ذکر گردیده:
•        Lead-acid battery
•        Lithium-ion battery
•        Nickel-cadmium battery
•        Nickel-iron battery
•        Nickel metal hydride battery
•        Nickel-zinc battery
•        Sodium-ion battery
در اغلب سیستم های خورشیدی به علت پر هزینه بودن دیگر انواع باتری های قابل شارژ، از باتری های سرب اسید استفاده می شود، تنها در معدود موارد از باتری های خورشیدی نیکل کادمیوم یا انواع دیگر آن برای ذخیره انرژی استفاده می شود که کاربرد های خاص دارند.
باتری های سرب اسید را می توان به دو دسته تقسیم کرد:
۱- باتری سرب اسید تر (floaded lead acid battery)
۲-  باتری سرب اسید خشک (Valve Regulated Lead Acid Battery(VRLA)) یا (Sealed Lead Acid Battery(SLA))
باتری های خشک نیز به دو دسته تقسیم می شوند:
۱-  AGM  Battery
۲-  GEL Battery
باتری های قدیمی که در خودرو ها مورد استفاده قرار می گرفت از نوع سرب اسید تر می باشند. در این  نوع باتری خورشیدی از محلول آب اسید استفاده می شود و مزیت آن قیمت مناسب این نوع باتری است. همچنین این نوع باتری معایبی هم دارد که می توان به تعمیر و نگهداری مداوم و خطرات احتمالی استفاده از اسید را اشاره کرد.امروزه استفاده از باتری های خشک نسبت به باتری های تر به علت کاهش هزینه تعمیر و نگهداری افزایش یافته است.
انواع باتری از نظر کاربرد
شرکت های بزرگ باتری سازی، انواع گوناگون باتری را متناسب با کاربرد آن در اختیار مصرف کننده قرار می دهند. این باتری ها از نظر مواد سازنده تقریبا یکسان بوده و تنها از نظر ساختار و نحوه ی تولید با یکدیگر متفاوت می باشند.در زیر برخی از کاربردهای رایج باتری های سرب اسید ذکر گردیده:
•        GENERAL PURPOSE
•        DEEP CYCLE
•        SOLAR POWER
•        LONG LIFE STANDBY
•        HIGH RATE / UPS
•        ELECTRIC MOTOR
ویژگی های باتری سیستم های خورشیدی
باتری مورد استفاده در پنل خورشیدی به علت استفاده مداوم هر روزی از آنها در درجه اول باید دارای طول عمر بالا باشند. به طور کل طول عمر یک باتری بر حسب تعداد سیکل شارژ و دشارژ و میزان سطح دشارژ باتری بیان می شوددر سیستم های خورشیدی باتری خورشیدی در طول روز توسط پنل شارژ و در طول شب توسط مصرف کننده دشارژ می شوند. لذا هر شبانه روز یک سیکل شارژ و دشارژ برای باتری محسوب می شود. در نتیجه طول عمر باتری مذکور برابر ۱۵۰۰ روز که در حدود ۴ سال خواهد بود . در طراحی یک سیستم خورشیدی سطح دشارژ باتری توسط طراح باید به گونه ای در نظر گرفته شود که طول عمر باتری بسیار کوتاه نباشد. ویژگی مهم دیگر باتری های خورشیدی قابلیت دشارژ تا ظرفیت نامی آنها می باشد. (Deep Cycle) باتری های خودرو در صورتی که تنها چند بار به طور کامل دشارژ شوند طول عمر آنها بسیار کاهش می یابد و مستهلک خواهند شد. در سیستم های خورشیدی پس از روزهای ابری باتری ممکن است تا عمق ۸۰ درصد دشارژ شود و باتری باید قابلیت تامین بار را در این شرایط داشته باشد.
ویژگی باتری های مختلف
انواع باتری قابل دسترس که بیشترین سهم را در بازار دارند، شامل باتری های خودرو و همچنین باتری های مخصوص استفاده در دستگاه های UPS می باشد که به باتری ups شناخته می شوند. ویژگی باتری خودرو تامین جریان لحظه ای بسیار بالا در مدت زمان کم است. این ویژگی در باتری خودرو به علت استفاده از باتری در زمان استارت موتور فراهم گردیده تا جریان مورد نیاز استارتر را تامین کند. مدت زمان استفاده از باتری بسیار کوتاه و مدت زمان شارژ نسبتا طولانی است. در نتیجه استفاده از باتری خودرو در سیستم های خورشیدی کاملا غیر عاقلانه است.باتری های مورد استفاده در UPS به علت اینکه تنها در زمان های اضطراری و قطع برق مورد استفاده قرار می گیرند دارای تعداد سیکل شارژ و شارژ کمتری نسبت به باتری های سیستم خورشیدی می باشند.
مقایسه انواع باتری ها
همانطور که مشاهده شد در باتری مورد استفاده در دستگاه های UPS،  تعداد سیکل عمر باتری در سطح دشارژ ۴۰ درصد در حدود ۷۰۰ سیکل است که نسبت به باتری سیستم های خورشیدی این میزان نصف گردیده. در باتری مخصوص سیستم خورشیدی تعداد سیکل در سطح دشارژ ۴۰ درصد برابر ۱۵۰۰ سیکل است. متاسفانه در اکثر مواقع باتری های مورد استفاده در سیستم های خورشیدی از نوع UPS بوده و طول عمر آنها تنها یک تا دو سال خواهد بود . از آنجا که هزینه باتری سهم به سزایی در یک سیستم خورشیدی دارد (در حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد هزینه کل سیستم) انتخاب باتری مناسب از اهمیت بالایی برخوردار است.
باتری مناسب برای سیستم های خورشیدی
از بین باتری های سرب اسید خشک دو نوع باتری برای سیستم های خورشیدی مناسب می باشند.
•    باتری سرب اسید خشک AGM: باتری سرب اسید خشک از نوع AGM که مخصوص سیستم خورشیدی طراحی شده باشد. این نوع باتری تنها از روی کاتالوگ و مدل نوشته شده  بر روی بدنه آن قابل تفکیک است. از نظر ظاهری تفاوتی بین باتری مخصوص خورشیدی و UPS وجود ندارد و تنها از روی کاتالوگ آن قابل تفکیک می باشد. در صورتی که در کاتالوگ باتری هیچ نموداری در مورد طول عمر آن ذکر نشده باشد این باتری از نوع UPS  می باشد.
•    باتری سرب اسید خشک GEL: باتری های GEL نسبت به AGM تحمل دمایی بالاتری دارند به این معنی که در شرایط محیطی گرم طول عمر بالاتری نسبت به باتری AGM دارند. همچنین باتری های GEL تعداد سیکل شارژ و دشارژ بیشتری نسبت به باتری های AGM در شرایط یکسان دارند.
•    نکته 1: بیشتر کارخانجات در کاتالوگ ها ظرفیت باتری ها را در دمای 77 درجه فارنهایت (25 درجه سانتی گراد) بیان می کنند. هر چقدر دمای محل نصب باتری ها کمتر باشد افت ولتاژ آنها نیز بیشتر می شود با توجه به اینکه باتری های GEL تحمل دمایی بالاتری دارند ولی بیشتر باتری ها در زیر سایه نصب می شوند و در تابستان دمای انها زیر 30 درجه و در زمستان دماهای پایین تر از 10 درجه را باید تحمل کنند پس من باتری های GEL را برای مصارف عادی پیشنهاد نمی کنم و باتری های AGM دارای عملکرد بهتری در دماهای سرد است.
نحوه تعیین میزان شارژ باتری ها
با استفاده از ولتمتر می توان میزان شارژ باتری ها (Sate Of Charge (SOC)) را بدست آورد.
نحوه سیم بندی باتری ها
نحوه سیم بندی باتری ها در سیستم های خورشیدی با توجه به ولتاژ سیستم و همچنین ولتاژ باتری ها متفاوت است. مثلاً اگر ولتاژ سیستم برابر 24 ولت باشد و ما از باتری های 12 ولتی استفاده کنیم باید دو عدد باتری 12 ولت را با هم سری کنیم تا بتوانیم ولتاژ سیستم را 24 ولت در نظر بگیریم .